|
|
|
|
Τα ποτάμια της Αρκαδίας |
|
|
Οι μαθητές της ΣΤ΄ τάξης του σχολικού έτους 2010-2011 εκπόνησαν την περιβαλλοντική - πολιτιστική εργασία με θέμα "Τα ποτάμια της Αρκαδίας", υπό την καθοδήγηση της δασκάλας τους κ. Χριστίνας Νυχτερίδη.
|
|
|
Τα Ποτάμια της Αρκαδίας
3ο Δημοτικό Σχολείο Μεγαλόπολης Σχολικό Έτος 2010-2011 Στ’ Τάξη
Η εργασία «Τα Ποτάμια της Αρκαδίας» πραγματοποιήθηκε από τους μαθητές της Στ’ τάξης κατά τη σχολική χρονιά 2010-2011. Σκοπός της εργασίας ήταν να γνωρίσουν οι μαθητές τις ομορφιές αλλά και τη σπουδαιότητα των ποταμών του νομού τους, να αναγνωρίσουν την ζωτική σημασία που είχαν στο παρελθόν αλλά και τη σημερινή τους προσφορά στους κατοίκους του νομού. Οι μαθητές εργάστηκαν σε ομάδες των 3-4 ατόμων. Βρήκαν πληροφορίες από εγκυκλοπαίδειες, το διαδίκτυο και στη συνέχεια έκαναν περίληψη των πληροφοριών, ώστε να τις παρουσιάσουν στους μαθητές όλου του σχολείου. Οι ομάδες ήταν οι εξής: Για τον ποταμό Ελισσώνα: Ναταλία Λέφα, Ιωάννα Χαντζοπούλου, Σπύρος Ρέτσης Για τον ποταμό Λούσιο: Χριστίνα Τολιάκη, Φίλιππος Τζεβελέκος, Έλενα Σταυριανού Για τον ποταμό Λάδωνα: Φίλιππος Γεωργάνος, Κωνσταντίνος Γιαννακούρας, Διονύσης Αϊβαλής Για τον ποταμό Ερύμανθο: Χρήστος Μπελεφάντης, Μίμης Ζαραφέτας, Χρυσόστομος Ισκάκης, Άγγελος Αθανασιάδης Για τον ποταμό Αλφειό: Γιώτα Δράκου, Βασιλική Ζαρόγιαννη, Ευγενία Ζαρόγιαννη, Γιάννης Πολυχρονόπουλος
Η επιμέλεια (της ηλεκτρονικής μορφής) της εργασίας έγινε από τη δασκάλα της τάξης Χριστίνα Νυχτερίδη.
Ελισσών
Πηγές Ποτάμι της Αρκαδίας με πηγές στις δυτικές πλαγιές του Μαινάλου. Τα πρώτα νερά αναπηδούν από τη γη βόρεια της Αλωνίσταινας, από το κεφαλάρι του Αγίου Νικολάου και σμίγουν με άλλα νερά που κατεβαίνουν από τη ρεματιά της Πιάνας. Ο Ελισσώνας κοντά στο χωριό Τσελεπάκο έχει ήδη συγκεντρώσει τον κύριο όγκο των υδάτων του. Η κατεύθυνσή που ακολουθεί για λίγα χιλιόμετρα είναι ανατολική και, αφού πάρει μαζί του τα νερά που έρχονται από τον Ροεινό , βγαίνει στον κάμπο της Δαβιάς, όπου εκεί το ποτάμι αλλάζει το όνομά του και λέγεται Νταβιώτικο ποτάμι. Από εκεί συνεχίζει νότια και λίγο μετά το Καρτερόλι τα ορμητικά του νερά περνούν ελισσόμενα μέσα από ένα άγριο και επιβλητικό φαράγγι, την Μπαρμπουτσάνα. Μετά το Φαράγγι περνάει την ομώνυμη γέφυρα, την ιστορική γέφυρα στο κάμπο της Μεγαλόπολης. Εκεί κοντά βρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Μεγάλης Πόλης. Λίγο πιο κάτω εκβάλλει στον Αλφειό, έχοντας ομορφύνει 34 χιλιόμετρα Αρκαδικής γης. Μυθολογία Ο Ελισσών ήταν ένας από τους 50 γιους του Λυκάονα και εγγονός του Πελασγού. Ίδρυσε την ομώνυμη Ελισσών, κώμη της αρχαίας Αρκαδίας. Από την κώμη περνούσε ποταμός με το ίδιο όνομα, Ελισσών, και βρισκόταν στην Λυκαία χώρα . Κοντά στην κώμη Ελισσών υπήρχε ναός του Ποσειδώνα Επόπτου με άγαλμα του θεού. Ο Παυσανίας γράφει¨…από δε Ελισσόντος η τε πόλις και ο ποταμός Ελισσών τα ονόματα εσχήκασι…¨. Ανθρώπινες δραστηριότητες Ο Ελισσώνας υπήρξε από την αρχαιότητα πολύτιμη πηγή ζωής για την περιοχή. Στην πορεία του, Ν. της Δαβιάς, ο Ελισσώνας δημιουργεί όμορφο φαράγγι που περνά ΒΔ από την Ασέα και το χωριό Βάγγος, το οποίο και προσφέρεται για οδοιπορία. Στο οροπέδιο της Δαβιάς λειτουργούσαν παλαιότερα αρκετοί νερόμυλοι και νεροτριβές. Σε απόσταση 1 χιλ. από το χωριό υπάρχουν τέσσερις μισοερειπωμένοι πετρόχτιστοι νερόμυλοι με θολωτά ανοίγματα, που αποτελούν εξαιρετικά δείγματα τοιχοποιίας τέτοιων οικοδομημάτων. Η Πιάνα είναι ένα ιστορικό χωριό της Αρκαδίας. Έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός και βρίσκεται κοντά στα ερείπια της αρχαίας πόλης Διπαίας. Το όνομά της συνδέεται με το μυθικό θεό Πάνα. Υπάγεται στην επαρχία Μαντινείας και αποτελεί σήμερα Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Φαλάνθου. Ο Κάμπος της Πιάνας διασχίζεται από τον ποταμό Ελισσώνα. Τα νερά του ποταμού Ελισσώνα αναβλύζουν από τις πηγές στους πρόποδες του πιανοβουνίου και δίνουν ζωή στους λιγοστούς πια κατοίκους της περιοχής που καλλιεργούν τη γη ή εκτρέφουν τα ζώα τους. Σημαντικό μέρος του νερού των πηγών του Ελισσώνα αξιοποιείται για την ύδρευση των κατοίκων της πρωτεύουσας του νομού Αρκαδίας της Τρίπολης. Στα μέσα περίπου του κάμπου της Πιάνας, τα νερά του ποταμού χάνονται μέσα στη γη και πιστεύεται πως ξανακάνουν της εμφάνιση τους στην περιοχή της Μεγαλόπολης. Κατά μήκος των κοιτών του ποταμού Ελισσώνα λειτουργούσαν παλιότερα 12 πέτρινοι νερόμυλοι για το άλεσμα των δημητριακών της περιοχής και 6 νεροτριβές για το πλύσιμο των ρούχων. Κάποια από αυτά τα κτίσματα σώζονται μέχρι και τις μέρες μας σε πολύ καλή κατάσταση. Το Φαράγγι του Ελισσώνα Δύο χιλιόμετρα ανατολικά από την Πιάνα κυλάει ο ποταμός Ελισσώνας (Μπαρμπουτσάνα). Πηγάζει από το Μαίναλο, από τα βουνά της Πιάνας και αφού περνάει ανάμεσα από τα χωριά Βάγγου και Αραχαμίτες, κόβει την Αρχαία Μεγαλόπολη στα δύο και χύνεται στον Αλφειό ποταμό, κοντά στο χωριό Θωκνία. Από τον κάμπο της Δαβιάς και μετά περνάει ανάμεσα στα βουνά του χωριού (Κουκούρια) και τα Βαλτετσοβούνια, σχηματίζοντας ένα υπέροχο φαράγγι που συνεχίζει για 15 χιλιόμετρα μέχρι να περάσει την περιοχή της Κομπόνας. Όλο το φαράγγι είναι μία σκέτη ομορφιά. Το τμήμα όμως από το πάνω Κεφαλόβρυσο ως τον νερόμυλο του Παπά δεν περιγράφεται με λόγια. Με τα γέρικα πλατάνια του, τις ιτιές, τις πλαγιές της Σάρας και της Μαυρίλας, τις πηγές με τα κρύα νερά στο πάνω και κάτω Κεφαλόβρυσο, τους κάθετους βράχους, τις σπηλιές του Παπα-Γιάννη, τον μύλο του Παπά και το πέτρινο μονότοξο γεφύρι που ορθώνεται πάνω από τα διαυγή νερά που αργοκυλάνε ανάμεσα στους βράχους και τη βλάστηση. Σήμερα... Ο Δήμος Μεγαλόπολης σκέφτεται να χρησιμοποιήσει τον Ελισσώνα – Μπαρμπουτσάνα προς όφελός του, φτιάχνοντας ένα φράγμα στον ποταμό. Αυτό θα βοηθήσει πολύ στην οικονομία (αγροτουρισμός, γεωργία) του Δήμου. Επίσης, θα αυξηθεί η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής (αποδημητικά πουλιά, είδη ψαριών) και θα υπάρχουν προμήθειες νερού σε περιπτώσεις πυρκαγιάς και λειψυδρίας.
Λούσιος
Όνομα ...από τη Μυθολογία!
Ο Λούσιος είναι ποταμός της Πελοποννήσου, παραπόταμος του Αλφειού, με μήκος περίπου 23 χιλιομέτρων. Το όνομά του οφείλει στην αρχαία Μυθολογία. Σύμφωνα με αυτήν και όπως αναφέρει και ο περιηγητής Παυσανίας, πήρε το όνομα αυτό, επειδή στις πηγές του ποταμού (Πηγές των Αθανάτων) έλουσαν το νεογέννητο Δία κρυφά από τον Κρόνο, οι νύμφες Νέδα, Αγνώ και Θεισόα. Πηγές
Οι πηγές του βρίσκονται στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, κοντά στο χωριό Καλονέρι και νοτιότερα στην περιοχή της αρχαίας Θεισόας. Μετά την περιοχή της Αρχαίας Γόρτυνος ονομάζεται Γορτύνιος, παίρνοντας το όνομά του από αυτήν. Ο Λούσιος, αφού περάσει δυτικά της Δημητσάνας, όπου υπάρχει το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, διασχίζει ένα εντυπωσιακό φαράγγι μήκους 15 χιλιομέτρων και πλάτους περίπου 2 χιλιομέτρων, προτού καταλήξει στον Αλφειό, κοντά στην Καρύταινα. Τα νερά του
Ο Λούσιος φημίζεται για τα διάφανα και κρύα νερά του. Μάλιστα ο Παυσανίας θεωρούσε το Λούσιο σαν τον πιο κρύο ποταμό του τότε γνωστού κόσμου. Ο Λούσιος είναι ακόμη γνωστός και για τις υπέροχες πέστροφές του. Τα νερά του διατηρούν την ίδια θερμοκρασία χειμώνα καλοκαίρι. Ο Λούσιος προσφέρεται για εναλλακτικό τουρισμό: πεζοπορία, κανόε-καγιάκ και ράφτινγκ, που ξεκινούν κάτω από το πέτρινο γεφύρι Καρύταινας Ατσίχολου.
Γύρω από το Λούσιο Οι περιοχές του Δήμου Γόρτυνος που χαρακτηρίζονται ως παραδοσιακοί οικισμοί, διακρίνονται για τα Παραδοσιακά Μονοπάτια με τα Καλντερίμια, τις Παραδοσιακές Κρήνες, τα Παραδοσιακά Λιθόκτιστα Τοξωτά Γεφύρια, τα μεγάλα Πετρόκτιστα Σπίτια που μαζί με τα ιστορικά και Θρησκευτικά μνημεία αποτελούν μικρό δείγμα ενός αξιόλογου πολιτισμού που δημιούργησαν στην περιοχή με πολύ μόχθο οι πρόγονοί μας.
ΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ Το φαράγγι του Λούσιου είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αρκαδίας. Είναι ένας τόπος ιδιαίτερα φορτισμένος ιστορικά και θρησκευτικά, μια περιοχή σπάνιας και επιβλητικής φυσικής ομορφιάς, ένα από τα πιο επιβλητικά φαράγγια της Ελλάδας. Επίσης, είναι γνωστό σαν το Άγιο Όρος της Πελοποννήσου, λόγω των πολλών και ιστορικών μοναστηριών, ασκηταριών και εκκλησιών του. Ο μοναστικός βίος ήταν πολύ έντονος στην περιοχή, ειδικά κατά την Τουρκοκρατία. Στις δύο πλευρές του φαραγγιού βρίσκονται δύο ιστορικές μονές, η Μονή Φιλοσόφου και η Μονή Προδρόμου. Το φαράγγι χαρακτηρίστηκε, το 1997, περιοχή ενιαίου αρχαιολογικού χώρου ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και περιοχή απολύτου προστασίας. Γι’ αυτό και προστατεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Χλωρίδα και Πανίδα της περιοχής Στη διαδρομή του ο Λούσιος ποτίζει καλλιεργημένες εκτάσεις, σχηματίζει καταρράκτες και δίνει ζωή στην πανίδα και χλωρίδα της περιοχής.
Το φαράγγι έχει άγρια και παρθένα ομορφιά με οργιαστική και πλούσια βλάστηση που συνδυάζεται ιδανικά με την αγριάδα των κοφτών γκρίζων και απότομων βράχων. Είναι γεμάτο από αείφυλλα και πλατύφυλλα είδη και σε πολλά σημεία από κυπαρίσσια. Οι πλαγιές του είναι γεμάτες από πουρνάρια, γαύρους, δάφνες, βάγια, αγριελιές, σφεντάμια, αριές, αφάνες, σφάκες, κουτσουπιές, ιτιές, πλατάνια, λεύκες, λυγαριές, μυρτιές, φυλλίκια, ράμνους, οστρυές, κλήθρες, φτελιές, σορβιές και διάφορα αναρριχητικά φυτά. Ιδιαίτερα την άνοιξη η πλούσια χλωρίδα δίνει ένα πλούτο χρωμάτων και μεθυστικών αρωμάτων σαγηνεύοντας τον επισκέπτη. Τις ανατολικές πλαγιές του και μερικές βορινές σκεπάζουν έλατα που αποτελούν απολήξεις των δασών του Μαινάλου.
Η πανίδα του φαραγγιού είναι πλουσιότατη. Δυτικά των στενών της Καρκαλούς υπάρχει μεγάλη ποικιλία πουλιών, όπως ο πετροκότσυφας, ο γαλαζοκότσυφας και ο θαμνοψάλτης, καθώς και ερπετά όπως σαύρες και σπιτόφιδα. Στις ομαλότερες περιοχές συχνάζουν κουνάβια, σαϊτες, δεντρογαλιές, οχιές, ξεφτέρια, νυφίτσες, κοράκια, αγριοπερίστερα και βλαχοκιρκινέζια. Στο ποτάμι υπάρχουν βίδρες, που δεν βρίσκουν αρκετά ψάρια, αλλά αρκούνται στα άφθονα καβούρια, όπως και νερόφιδα που κυνηγούν γυρίνους. Στη λεγόμενη άγρια ζώνη υπάρχουν ζώα που αναζητούν καταφύγιο και πουλιά που έρχονται για τροφή. Επίσης, οι συνθήκες του φαραγγιού ευνοούν τις νυχτερίδες που βρίσκουν καταφύγιο στις σπηλιές και τα εγκαταλελειμμένα μοναστηριακά κτίσματα.
Το γεωλογικό ανάγλυφο Το γεωλογικό ανάγλυφο του Φαραγγίου, το έδαφος του οποίου αποτελείται κυρίως από ασβεστολιθικά πετρώματα, είναι ποικολόμορφο. Σε πολλά σημεία των απόκρημνων και κοφτερών βράχων, έχουν σχηματισθεί πολλά μικρά σπήλαια με ωραιότατους σταλακτίτες. Μέσα στο Φαράγγι βρίσκουν τροφή και καταφύγιο πολλά άγρια είδη πουλιών και ζώων. Η μοναδικότητα του τόπου, συνδυαζόμενη με το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο και στη μοναστική ζωή των ανθρώπων. Τα ασκητήρια και τα μοναστήρια κατέχουν ένα σημαντικό μέρος των κτισμάτων που βρίσκονται μέσα στο Φαράγγι. Εκτός λοιπόν από τις φυσικές του ομορφιές, το φαράγγι είναι γεμάτο από μονές λαξεμένες πάνω στους βράχους, εκκλησιές, ασκητήρια, ερημητήρια, παλιά γεφύρια και εγκαταλειμμένους μύλους. Στο φαράγγι βρίσκονται η Μονή του Τιμίου Προδρόμου, η Μονή Φιλοσόφου, η Μονή Αιμυαλών, η Μονή Καλαμίου Ατσιχόλου και ο ΄Αγιος Ανδρέας Γόρτυνος.
Ανθρώπινες δραστηριότητες Στις παρόχθιες περιοχές του Λούσιου αναπτύχθηκε η βιοτεχνία της προβιομηχανικής τεχνολογίας που για αρκετούς αιώνες στηρίχθηκε στην υδροκίνηση. Από το 16ο αιώνα άρχισαν να εμφανίζονται κατά μήκος του Λούσιου ποταμού οι πρώτες βιοτεχνικές εγκαταστάσεις που εκμεταλλεύονταν τη δύναμη του νερού. Με βάση την υδροκίνηση άρχισαν να κατασκευάζονται υδροκίνητες εγκαταστάσεις όπως νερόμυλοι (που άλεθαν κυρίως δημητριακά), μπαρουτόμυλοι, νεροτριβές, βυρσοδεψεία (επεξεργασία δέρματος), νεροπρίονα και μαντάνια. Περισσότερες από εκατό υδροκίνητες εγκαταστάσεις, άλλες στις όχθες του ποταμού και άλλες σκαρφαλωμένες στις πλαγιές του φαραγγιού, στη Δημητσάνα, στη Ζάτουνα, στο Ζυγοβίστι, στη Στεμνίτσα και αλλού, συνέτειναν στην οικονομική άνθηση της περιοχής. Από αυτές αξίζει κανείς να επισκεφτεί το συγκρότημα μύλων του Ιωσήφ, κάτω από τη γέφυρα Μπαρμπίνη στο δρόμο Δημητσάνας-Ζάτουνας, τους ιστορικούς Αντωνοπουλαίικους μύλους στην περιοχή της γέφυρας Κοντού κάτω από το Παλαιοχώρι, το συγκρότημα των εγκαταστάσεων του κεφαλαριού του Αϊ-Γιάννη, τους μύλους στην περιοχή Αγίου Δημητρίου (Σαβαλά) στο δρόμο Δημητσάνας-Στεμνίτσας, τις εγκαταστάσεις στη γέφυρα του Ατσίχολου, τα τρία κτίσματα των εγκαταστάσεων των Μονών Φιλοσόφου και Προδρόμου και τις εγκαταστάσεις κάτω από τη Μονή Καλαμίου. Η επικοινωνία μεταξύ των χωριών, των οικισμών, των μοναστηριών και νερόμυλων γινόταν κυρίως από μονοπάτια και πέτρινα γεφύρια. Στη διαδρομή του Λούσιου υπάρχουν δεκαέξι πετρόχτιστα τοξωτά γεφύρια.
Πεζοπορία και... Η διάσχιση του φαραγγιού είναι μια μοναδική εμπειρία για τον επισκέπτη. Η περιοχή είναι σήμερα πόλος έλξης πολλών επισκεπτών και πεζοπόρων. Οι διαδρομές μέσα από τα αναπλασμένα μονοπάτια καταλήγουν στην Αρχαία Γόρτυνα, κοντά στο χωριό Ελληνικό, που συμπληρώνει τα αξιοθέατα της περιοχής. Η διάσχισή του φαραγγιού μπορεί να ξεκινήσει από τη Δημητσάνα, το κεφαλάρι του Αη-Γιάννη, τη Μονή Προδρόμου, το Ελληνικό και την Αρχαία Γόρτυνα. Μια τυπική διαδρομή ξεκινά από τη νέα Μονή Φιλοσόφου, και ακολουθώντας το μονοπάτι περνά από την παλαιά Μονή Φιλοσόφου, στη συνέχεια κατεβαίνει στον Λούσιο, έπειτα ανεβαίνει στη Μονή Προδρόμου, και τέλος καταλήγει στην Αρχαία Γόρτυνα.
Εναλλακτικός Τουρισμός!
Ο Λούσιος, εκτός από την πεζοπορία, προσφέρεται και για άλλες μορφές εναλλακτικού τουρισμού. Στο παλιό πέτρινο γεφύρι του Ατσίχολου κοντά στην Καρύταινα ξεκινούν, από εταιρίες εναλλακτικού τουρισμού, οργανωμένες καταβάσεις με rafting και kayak. Άλλες φτάνουν μέχρι τη συμβολή του ποταμού με τον Αλφειό, και άλλες διανύουν τον τελευταίο, προσελκύοντας πολλούς λάτρεις του είδους για αξέχαστες εμπειρίες σε μια φύση μαγευτική και παρθένα.
Σήμερα το φαράγγι του Λούσιου έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος, όπως και χώρος υψηλής οικολογικής προστασίας. Για την ανάδειξη και τη διάσωση της εγχώριας παραδοσιακής βιοτεχνίας που βασιζόταν στην υδροκίνηση λειτουργεί ένα μοναδικό μουσείο, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στον Αϊ Γιάννη της Δημητσάνας. Για την τουριστική αξιοποίηση της περιοχής, τα παλιά μονοπάτια στην περιοχή του φαραγγιού έχουν συντηρηθεί και αποκατασταθεί, έτσι ώστε να διευκολύνουν τη διάβαση στους οδοιπόρους, όπως και την προσπέλαση των αξιοθέατων.
Λάδωνας Ο ποταμός Λάδωνας αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους ποταμούς της Πελοποννήσου, που ξεχωρίζει για την αισθητική του φυσικού του περιβάλλοντος, την καταλυτική συμβολή του στην γεωργική και κτηνοτροφική ανάπτυξη της περιοχής, την πλούσια μυθολογική του παράδοση και την τουριστική του αξία. Αποτελεί τον υδάτινο «δεσμό» των Νομών Αχαΐας και Αρκαδίας, και ένας από τους αρχαιότερους ποταμούς που η μυθολογία τον ήθελε «δράκοντα», τόπο για θεϊκά ραντεβού και μάχες αναρίθμητες από τις οποίες έχει παρελάσει όλο το δωδεκάθεο. Ο Παυσανίας κατά την περιήγησή του στην Αρκαδία ακολούθησε όλη τη ροή του ποταμού και συγκέντρωσε σημαντικές πληροφορίες για τις παραλαδώνιες θέσεις και λατρείες. Οι πλέον σημαντικές θέσεις είναι η Θέλπουσα και οι Θαλιάδες, που ταυτίζονται με το Παλιόκαστρο της Βάχλιας και διέθεταν ιερό των Ελευσινίων θεών και του Διονύσου με επιβλητικά αγάλματα. Μάλιστα ο περιηγητής τόσο εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά του φυσικού τοπίου του Λάδωνα και από τις διασωζόμενες παραδόσεις και μύθους στην εποχή του, που έγραψε στα "Αρκαδικά-Αχαϊκά":
"Ο Λάδων έχει το ωραιότερο νερό από όλους τους ποταμούς της Ελλάδος. Φημίζεται άλλωστε μεταξύ των ανθρώπων, λόγω της Δάφνης και των σχετιζομένων με αυτήν παραδόσεων...Και στην ομορφιά βεβαίως δεν είναι δεύτερος από κανέναν άλλο ποταμό βαρβαρικό ή Ελληνικό..."
Ο Λάδωνας είναι διάσημος για την άγρια πανίδα του όπως αγριογούρουνο, ασβό, αλεπού, κουνάβι, τους φτερωτούς του γίγαντες όπως γύπας, γυπαετός, γερακίνα, κότσυφας, τρυγόνι, τσαλαπετεινός καθώς και την αφθονία των ψαριών που ζουν στα νερά του.
Πηγές – Εκβολές Ο Λάδωνας είναι ο κυριότερος παραπόταμος του Αλφειού και πηγάζει από τη βορειοδυτική Αρκαδία, νοτιοδυτικά του Χελμού (Αροάνια Όρη), στα νοτιοδυτικά του σημερινού χωριού Λυκούρια και βγαίνοντας το νερό από ένα μόνο κεφαλάρι, σχηματίζει πάνω από την πηγή μια μικρή και βαθιά λίμνη. Το μήκος του ξεπερνά τα 60 χιλιόμετρα και το «σώμα» του στο χάρτη μοιάζει με φίδι που ελίσσεται. Κατά την είσοδο του Λάδωνα στην Αρκαδία σχηματίζεται με φράγμα η ομώνυμη τεχνητή λίμνη, όπου λειτουργεί ο πρώτος υδροηλεκτρικός σταθμός στην Ελλάδα. Στην συνέχεια, το νερό διοχετεύεται και πάλι στην κοίτη του ποταμού, ο οποίος συνεχίζει την ροή του ως την Τριποταμιά, στα όρια του νομού Αρκαδίας με τον νομό Ηλείας, όπου εκβάλλει στον Αλφειό στην περιοχή της αρχαίας Ηραίας. Το σημείο εκβολής του Λάδωνα στον Αλφειό ονομαζόταν «κοράκων νάσος» και από τον Όμηρο αναφέρονται ως νησιά του Λάδωνα η Ενίσπη, η Στρατίη και Ρίπη, κάτι όμως που αποκλείεται λόγω του μεγέθους του ποταμού. Πήρε το όνομά του από τον Βοιωτικό Λάδωνα, μετά το 1307 π.Χ., όταν στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Βοιωτοί. Μυθολογία Πλούσιες είναι οι αναφορές της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας στον Λάδωνα που χαρακτηρίζεται σαν ένα από τα μυθικά ποτάμια της Αρχαίας Ελλάδας. Ο μύθος του τραγοπόδαρου θεού Πάνα και της νύμφης Σύριγγας
Σύμφωνα με το μύθο, ο Πάνας κυνηγούσε τη νύμφη Σύριγγα για να την κάνει δική του. Εκείνη, προσπαθώντας να τον αποφύγει, βρέθηκε μπροστά στον ποταμό Λάδωνα και τον παρακάλεσε να τη γλιτώσει. Ο ποτάμιος θεός τη λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε σε καλαμιά. Απογοητευμένος ο Πάνας έκοψε καλάμια διαφορετικού μήκους, τα ένωσε με κερί και έφτιαξε τη σύριγγα. Με αυτήν προσπάθησε να συναγωνιστεί, χωρίς επιτυχία, τον Απόλλωνα με τη λύρα του, που μάγευε με τις μελωδίες του τα ζώα, τα πουλιά και τις νύμφες του δάσους.
Ο μύθος του Απόλλωνα και της Δάφνης
Ο Λάδωνας ποταμός, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, συνευρέθη με τη Γαία και γέννησε τη Μερόπη, την Τελφούση και τη Δάφνη. Την κόρη του Δάφνη αγάπησε - μάταια - ο θεός Απόλλωνας. Όταν κατάφερε να την κρατήσει στην αγκαλιά του, εκείνη αρνήθηκε τον έρωτά του και, επικαλούμενη τη βοήθεια της μητέρας της, εξαφανίστηκε αφήνοντας στη θέση της έναν χλοερό θάμνο. Από αυτόν τον θάμνο ο απαρηγόρητος θεός έκοψε ένα κλαδί και διακόσμησε το κεφάλι του, ανάγοντάς το σε ιερό φυτό. Έκτοτε, η δάφνη έχει γίνει σύμβολο νίκης και επιδοκιμασίας.
Ακόμα... Κοντά στην κοίτη του Λάδωνα, στα όμορφα δάση του Σόρωνα -που πιο πάνω ονομάζονται και Αφροδίσια όρη - η Αφροδίτη συναντιόταν με τον παράνομο εραστή της θεό Άρη. Στα κρυστάλλινα νερά του Λάδωνα σταμάτησε να πιει νερό η κερανύτις έλαφος που κυνηγούσε επί ένα χρόνο ο Ηρακλής κι έτσι κατάφερε να την πιάσει. Τέλος, εδώ λουζόταν η θεά Δήμητρα και εδώ κυνηγούσε η θεά του κυνηγιού Άρτεμις.
Το Φράγμα και η Τεχνητή λίμνη
Ένα από τα αξιοθέατα της Αρκαδίας είναι το φράγμα του ποταμού (120 χλμ. από Τρίπολη). Το φράγμα δημιούργησε σε μια χαράδρα του βουνού Αφροδίσιου τεχνητή λίμνη μεγίστου μήκους 15 χιλιομέτρων και επιφάνειας 6.000 στρεμμάτων. Το φράγμα έχει χτιστεί στη θέση Πήδημα, σε υψόμετρο 420 μέτρων. Το τοπίο της λίμνης είναι επιβλητικό και το φυσικό περιβάλλον παρθένο. Η κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού της ΔΕΗ, κοντά στο χωριό Βούτσης, άρχισε το 1950. Το 1955 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του φράγματος και των εγκαταστάσεων και ο σταθμός άρχισε να λειτουργεί με δύο ηλεκτρογεννήτριες συνολικής ισχύος 70.000ΚW. Ήταν μια από τις πρώτες μεγάλες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Το φράγμα έχει μήκος 104μ. και ύψος 55μ. και συγκεντρώνει 50.000.000 κυβικά μέτρα νερού. Το νερό αυτό διοχετεύεται στους υδροστροβίλους των δύο ηλεκτρογεννητριών του υδροηλεκτρικού εργοστασίου με σήραγγα μήκους 8.620μ. και διαμέτρου 3.9μ. - της μεγαλύτερης στο είδος της στην Ελλάδα. Η μέση ολική ετήσια ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το σταθμό είναι 350.000.000 KWh. Σημαντικό μέρος της δαπάνης που απαιτήθηκε καλύφθηκε από ιταλικές πολεμικές αποζημιώσεις. Το νερό του φράγματος, μετά τη χρησιμοποίησή του για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, εκβάλλει εμπρός από το εργοστάσιο και επιστρέφει στην κοίτη του Λάδωνα για να χρησιμοποιηθεί εκ νέου για τη γεωργική παραγωγή. Στην τεχνητή λίμνη του Λάδωνα φθάνει κανείς από τα Τρόπαια που ανήκουν στη Γορτυνία Αρκαδίας ή από τη Δάφνη Αχαϊας. Η διαδρομή είναι συναρπαστική και από το δρόμο υπάρχει υπέροχη θέα στην λίμνη και στο φράγμα. Ο δρόμος στο ύψος του φράγματος διακλαδώνεται σε δύο κατευθύνσεις. Αριστερά ακολουθεί την κοίτη του ποταμού Λάδωνα και οδηγεί στα χωριά Βάχλια, Κοντοβάζαινα και Βούτσης, ενώ δεξιά διατρέχει τη βόρεια όχθη της λίμνης και οδηγεί στο χωριό Μουριά και από εκεί στη Δάφνη. Και οι δύο διαδρομές είναι ενδιαφέρουσες.
«Το γεφύρι της Κυράς» Αξιοθέατο της περιοχής αποτελεί το περίφημο της «Κυράς το γεφύρι» νότια του χωριού Μουριά που συνδέει τη βορεινή με τη νότια όχθη. Η κατασκευή του τοποθετείται στον 13ο αιώνα μ.Χ. και κτίστηκε για να συνδέει το βόρειο τμήμα του τότε φράγκικου τιμαρίου της Κερπινής Γορτυνίας που αντιστοιχούσε στην Στρέζοβα (σήμερα Δάφνη Καλαβρύτων). Μάλιστα στο Γαλλικό Χρονικό του Μορέως (1265 μ.Χ.) αναφέρεται ότι παραχωρείται το μισό τμήμα της Στρέζοβας στην κυρά Μαργαρίτα του Πασσαβά. Από αυτήν πήρε το γεφύρι το όνομά του. Έχει άριστη τοιχοποιία, μήκος 54.6 μ. πλάτος 2.15μ. και 5 τόξα. Παλαιότερα ο δρόμος από τη Θέλπουσα στο Λάδωνα πέρναγε από το γεφύρι αυτό. Μετά την κατασκευή του φράγματος του Λάδωνα το 1954 το γεφύρι κατακλύστηκε από τα νερά του φράγματος και μόνον κατά τους θερινούς μήνες που αποσύρονται τα νερά εμφανίζεται. Δίπλα από της Κυράς το γεφύρι κατασκευάστηκε το 2002 και λειτουργεί νέα γέφυρα που συνδέει τα χωριά της περιοχής.
Ψυχαγωγία - Εναλλακτικός τουρισμός Ο ποταμός Λάδων, όπως και οι παραπόταμοί του Πάιος, Αροάνιος και Τράγος, προσφέρονται για κατάβαση με canoe-kayak και rafting. Λόγω της ήρεμης ροής του η κατάβαση προσφέρεται, ειδικά μάλιστα για αρχάριους και μικρά παιδιά. Επίσης προσφέρεται για πεζοπορία, κολύμπι και ψάρεμα. Πολλές παραλαδώνιες περιοχές προσφέρονται για ορειβασία, ποδηλασία και κυνήγι. Μάλιστα σε μερικά σημεία του ποταμιού κατεβαίνουν αγριογούρουνα. Οι επισκέψεις γίνονται από ομίλους εναλλακτικού τουρισμού, όπως και από ιδιώτες. Αλλά και η λίμνη του Λάδωνα προσφέρεται για κωπηλασία, ιστιοσανίδα, ψάρεμα, κολύμπι και βαρκάδα. Μια καλή τοποθεσία εκκίνησης για πεζοπορία και άλλες δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού είναι η Δάφνη Αχαϊας. Σε απόσταση 5 χιλ. από το χωριό, σε μια πανέμορφη τοποθεσία στις όχθες του ποταμού, υπάρχουν οργανωμένες εγκαταστάσεις εναλλακτικού τουρισμού όπου οργανώνονται τοξοβολία, ορεινή ποδηλασία (mountain bike), κωπηλασία, κανό και καγιάκ. Επίσης, κοντά στο χωριό Μουριά και στο γεφύρι της Κυράς υπάρχουν ταβέρνες. Αρκετές ενέργειες από την πλευρά της Τοπικής και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και τοπικούς φορείς είναι σε εξέλιξη για την τουριστική αξιοποίηση της λίμνης. Ήδη η περιοχή της τεχνητής λίμνης έχει κηρυχθεί σε οικολογικό πάρκο.
Ερύμανθος
Ο Ερύμανθος είναι το δυτικότερο ποτάμι της Αρκαδίας. Σχηματίζεται από τη συμβολή τριών μικρότερων ποταμών: -του κυρίως Ερυμάνθου (Νουσαΐτικο ποτάμι) που πηγάζει από το όρος Ερύμανθος και -του ποταμού Αροανίου (Λιβαρτζινό ποτάμι) και του Σειραίου (Βερτσιώτικο ποτάμι) που έχουν τις πηγές τους στην ορεινή περιοχή ανάμεσα στο όρος Ερύμανθο και στα Αροάνια όρη. Η διεύθυνση της ροής του ποταμού είναι από το βορρά προς το νότο. Η κυρίως ροή του ποταμού ξεκινά από την περιοχή των Τριποτάμων και φθάνει μέχρι την αρχαία Ολυμπία στα όρια των νομών Αχαΐας, Ηλείας, Αρκαδίας. Φυσικό σύνορο Από την αρχαιότητα ο Ερύμανθος αποτελούσε το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Αρκαδία και την Ήλιδα. Αφού λοιπόν διασχίσει την Αρκαδία έχοντας δεξιά το όρος Φολόη και αριστερά τη χώρα της Θέλπουσας, εκβάλλει στον ποταμό Αλφειό που βρίσκεται δυτικά του ποταμού Λάδωνα, στα σύνορα των δύο νομών, στην περιοχή νότια του χωριού Άσπρα σπίτια. Ο Ερύμανθος λέγεται επίσης Δοάνα ή ποτάμι της Δημητσάνας.
Μικρές και μεγάλες πηγές
Χαρακτηριστικό στοιχείο του υδάτινου πλούτου της περιοχής αποτελεί η πλούσια ανάβλυση των πηγών του ποταμού Ερυμάνθου. Σε όλο το ανάγλυφο της νότιας πλευράς, είναι εγκατεστημένες μικρότερες και μεγαλύτερες πηγές, όλες απόλυτα και αρμονικά συνδεδεμένες με το οικοσύστημα της περιοχής. Στα περισσότερα χωριά οι πηγές αυτές αναδεικνύονται χάρη σε λιθόκτιστες κατασκευές που συγκαταλέγονται στα αρχιτεκτονικά – πολιτιστικά μνημεία της περιοχής. Ακόμα, πολλά λιθόκτιστα γεφύρια είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με τον ποταμό Ερύμανθο και αρμονικά ενταγμένα στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής, τα περισσότερα κατασκευασμένα τον 19ο αιώνα. Κι αυτά με τη σειρά τους αποτελούν δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής εκείνης της περιόδου καθώς και σημαντικά στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα νερά του Ο Ερύμανθος έχει όλο το χρόνο νερό, και τα νερά του είναι ορμητικά. Έτσι, διατρέχει μια απόσταση περίπου 60 χιλιομέτρων και ως φυσικό αγαθό, εμπλουτίζει τη χλωρίδα και την πανίδα των ορεινών και ημιορεινών περιοχών τις οποίες διασχίζει. Σ’ αυτό το πλούσιο οικοσύστημα 20 περίπου χωριά έχουν συνδέσει τη ζωή και την ιστορία τους με τα νερά του ποταμού. Μυθολογία Σύμφωνα με την μυθολογία, στα καθαρά νερά του Ερυμάνθου λουζόταν η Άρτεμις, η αρχηγός των Θηρών με την ακολουθία της. Σύμφωνα με τον ιστορικό Πολύβιο, Ερύμανθος είναι το Λιβαρτζινό ποτάμι, στα νοτιοανατολικά της Ψωφίδας. Η Ψωφίς ήταν αρχαία πόλη - κράτος της Αρκαδίας. Σήμερα ανήκει διοικητικά στον Νομό Αχαΐας και στον δήμο Αροανίας. Ιδρύθηκε από Πελασγούς και ήταν από τις σημαντικότερες πόλεις-κράτη της αρχαίας Αρκαδίας. Ιδρυτής και οικιστής της πόλης ήταν ο Ερύμανθος γιος του Αρίστα, απόγονος του Πελασγού και του Αρκάδα. Οι Ψωφίδιοι λάτρευαν και τον ομώνυμο ποτάμιο θεό, τον Ερύμανθο, για τον οποίο είχαν χτίσει και ναό. Μέσα στο ναό υπήρχε και το λατρευτικό του άγαλμα. Λέγεται πως το άγαλμα του Ερυμάνθου το απεικόνιζαν οι Ψωφίδιοι στα νομίσματά τους κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. Ο Θεός παριστάνεται γενειοφόρος, μισοξαπλωμένος με το στήθος γυμνό και τον αριστερό αγκώνα ακουμπισμένο σε πιθάρι, από το οποίο τρέχει νερό.
Ιστορικά μνημεία Ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί τον αρχαιολογικό χώρο της Ψωφίδος εκεί που είχε αναπτυχθεί η αρχαία Πόλη –Κράτος, με σπουδαίο πολιτισμό. Τα ιστορικά μοναστήρια και εκκλησίες όπως τη Μονή Πορετσού και το ναό του Αγίου Δημήτριου στα Αγράμπελα, τη Μονή Αγίων Θεοδώρων στην Ανάσταση, τη Μονή Αγίας Τριάδος στο Λειβάρτζι, το ναό του Αγίου Παύλου στην Αροανία. Ακόμη τις εκκλησίες Ανάληψη του Σωτήρως στις Σειρές και τη Ζωοδόχο Πηγή στο Δροβολοβό - Καμενιάνων.
Εναλλακτικός τουρισμός Το ποτάμι αυτό προσφέρεται στους λάτρεις του κανό - καγιάκ και του ράφτινγκ. Τα πεντακάθαρα νερά του που πηγάζουν από τις πλαγιές του όρους Ερύμανθος και την ιδιομορφία της κοίτης του έχουν ανακαλύψει Ευρωπαίοι καγιάκερς οι οποίοι κάθε χρόνο επισκέπτονται το ποτάμι, που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη συχνότητα περασμάτων, 3ου και 4ου βαθμού δυσκολίας. Απαιτεί προηγούμενη εμπειρία και καλή φυσική κατάσταση από τους συμμετέχοντες. Η κατάβαση διαρκεί περίπου 5 - 7 ώρες. Η μια από τις δύο προτεινόμενες διαβάσεις του Ερυμάνθου με ράφτινγκ, ξεκινά από το χωριό Τριπόταμα και καταλήγει μετά από 15χλμ στο χωριό Βιδιάκι. Η δεύτερη, καλοκαιρινή διάβαση του ποταμού ξεκινά κάτω από το χωριό Βιδιάκι, προς Αμυγδαλή και καταλήγει μετά από 8 χλμ στην Ελαία. Canyoning : Διάσχιση φαραγγιών περπατώντας και χρησιμοποιώντας σχοινιά για κατάβαση στους κάθετους καταρράκτες (ραπέλ), με τη συνοδεία έμπειρων συνοδών & οδηγών βουνού. Monoraft : Κατάβαση του ποταμού με μονοθέσιο φουσκωτό σκάφος. Trekking (πεζοπορία) : Περπάτημα σε μονοπάτια στο βουνό, σε δασικούς δρόμους και καλντερίμια. Εξερεύνηση παρθένων περιοχών με πυκνά δάση και ξεχασμένα χωριουδάκια. Η δραστηριότητα υλοποιείται όλες τις εποχές του χρόνου και μπορεί να είναι ολιγόωρη (hiking) ή πολυήμερη . Αναρρίχηση : Ανάβαση σε βράχους με έμπειρους αναρριχητές και με επιλογή του βαθμού δυσκολίας, ανάλογα με τις δυνατότητές του καθενός. Ιππασία : Μικρές διαδρομές σε μονοπάτια και όμορφα δάση με ειδικά εκπαιδευμένα άλογα και έμπειρους εκπαιδευτές. Of road 4*4 : Μηχανοκίνητη δράση και εξερεύνηση στη μοναδική φύση της περιοχής και κατά μήκος του Ερυμάνθου, για τους λάτρεις του 4*4.
Τον ιστορικό πλάτανο του Παυσανία στην Ψωφίδα, τις γραφικές πλατείες Λειβαρτζίου και Αροανίας, να απολαύσει τη διαδρομή Ψωφίδα - Αστρά - Πλάκα - Αγράμπελα - Πλατανίτσα πλάι στον Ερύμανθο ποταμό με τα πανύψηλα πλατάνια του. Το ελατοδάσος της Λαμπείας στα Λάμπεια Όρη και το μοναδικό δάσος της Φολόης είναι φυσικοί πόροι με σπάνια ομορφιά και πολύ σημαντικό οικολογικό ενδιαφέρον. Τα ελατόδαση και οι δασώδης εκτάσεις Αγραμπέλων και Λεχουρίου αποτελούν ξεχωριστό ενδιαφέρον για περπάτημα στο βουνό, ενώ το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε31 Άνω Βλασία - Πλατανίτσα - Αγράμπελα - Λαμπεία προκαλεί τους ορειβάτες. Το πέρασμα του Ερυμάνθου Το πέρασμα του Ερυμάνθου είναι μια φυσιολατρική εκδήλωση που έχει γίνει παράδοση τα τελευταία χρόνια. Με τη συμμετοχή και της ΜΚΟ Ερύμανθος, πεζοπορικοί φυσιολατρικοί και οικολογικοί σύλλογοι, συγκεντρώνονται κάθε χρόνο για ν' ακολουθήσουν μια διαδρομή δίπλα στο όμορφο ποτάμι του Ερυμάνθου, που αποτελεί και τμήμα του αρχαίου μονοπατιού απ' την Ψωφίδα έως στην Ολυμπία. Η προσπάθεια όλων όσοι συμμετέχουν είναι εστιασμένη στη διάσωση του ποταμού και του περιβάλλοντός του, από έργα των οποίων η ενεργειακή προσφορά είναι ελάχιστη απέναντι στην οικολογική καταστροφή και αμφίβολης ανταποδοτικότητας σε σύγκριση με τις δυνατότητες ήπιας τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής.
Αλφειός
Ο Αλφειός είναι ο σημαντικότερος ποταμός της Πελοποννήσου. Λέγεται επίσης και Ρουφιάς, που προέρχεται από λαϊκή παρετυμολογία μετά από πολλές μεταπτώσεις: Αλφειός - Αλφειάς - Αρφειάς - Ρουφιάς. Το όνομα του ποταμού ετυμολογείται από το αρχαίο ρήμα αλφάνω που σημαίνει προσφέρω πλούτο. Από άλλους πιστεύεται ότι το όνομά του προήλθε λόγω της χρήσης του νερού του, για την πλύση και θεραπεία των αλφών, μιας δερματικής πάθησης: "Αλφειός κέκληται δια τας Αλφούς ιάσθαι".
Πηγές - Εκβολές Ο Αλφειός είναι o μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου τόσο από πλευράς μήκους, όσο και υδάτινου όγκου. Το ολικό μήκος του είναι 116 χιλιόμετρα. Πηγάζει στην Αρκαδία, κοντά στο χωριό Βούρβουρα. Οι πρώτες πηγές του βρίσκονται στην περιοχή του Ασεατικού πεδίου και κοντά στο Λεοντάρι της Μεγαλόπολης, στους πρόποδες του Ταϋγέτου. Ένα σημείο της διαδρομής του είναι υπόγειο, όπου δέχεται νερά από καταβόθρες καθώς και από τη λίμνη Τάκα. Στην πορεία του δέχεται τα νερά των Ελισσώνα, Λούσιου, Λάδωνα, Ερύμανθου και του Κλαδέου.
O ποταμός διασχίζει ένα μεγάλο μέρος της Αρκαδίας. Διατρέχει αρχικά το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολις , όπου στην περιοχή εξόρυξης λιγνίτη εκτρέπεται τεχνητά. Στη συνέχεια της πορείας του κατευθύνεται ΒΔ, περνά δίπλα από την Καρύταινα και συμβάλλει/συναντιέται με τον ποταμό Λούσιο. Από την περιοχή αυτή δημιουργεί μια βαθιά κοιλάδα ανάμεσα σε επιβλητικούς ορεινούς όγκους (Λύκαιο, παρυφές Μαινάλου, βουνά της Ηραίας βορειότερα κλπ) σχηματίζοντας ένα ενδιαφέρον φυσικό ανάγλυφο. Στη συνέχεια και σε ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής του ο ποταμός αποτελεί το φυσικό όριο μεταξύ Αρκαδίας και Ηλείας. Από την περιοχή του Παλαιοκάστρου σχηματίζεται μια καταπράσινη κοιλάδα, η οποία συνεχίζεται και κατά τη διαδρομή του στην Ηλεία. Τέλος χύνεται στο βόρειο άκρο του Κυπαρισσιακού κόλπου στην πλευρά της Ηλείας. Μυθολογία Κατά την ελληνική μυθολογία ο Αλφειός ήταν ένας από τους θεοποιημένους ποταμούς των αρχαίων Ελλήνων, που λατρευόταν κυρίως στην Ηλεία, την Μεσσηνία και την Αρκαδία, ακριβώς από τις περιοχές που διαρρέει και σήμερα. Σύμφωνα με ένα μύθο ο Αλφειός ήταν γιός του Ωκεανού και της Τηθύος. Σύμφωνα με άλλο μύθο, από τις όχθες Αλφειού έκλεψε ο Ερμής τα βόδια του Απόλλωνα. Επίσης, ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι στις όχθες του Αλφειού γεννήθηκε ο θεός Διόνυσος από τη Σεμέλη και το Δία. Επειδή κατά την αρχαιότητα, ο Αλφειός λατρευόταν σαν θεότητα πάνω και από το Δία, απεικονιζόταν στο αέτωμα του ναού του Ολυμπίου Δία στην αρχαία Ολυμπία. Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Αλφειός ήταν κυνηγός και πηγαίνοντας στο κυνήγι, συνάντησε και ερωτεύτηκε την Αρέθουσα, που ήταν και αυτή κυνηγός, και άρχισε να την ακολουθεί με επιθετικές διαθέσεις. Η Αρέθουσα μην θέλοντας να ενδώσει, πέρασε σε ένα νησάκι που λεγόταν Ορτυγία και βρισκόταν κοντά στις Συρακούσες, όπου μεταμορφώθηκε σε πηγή. Ο Αλφειός στην απελπισία του, αναγκάστηκε κι αυτός να μεταμορφωθεί σε ποτάμι ώστε τα νερά του να φτάσουν στην Ορτυγία και να ενωθούν με τα νερά της αγαπημένης του. Ο ποταμός τότε και ... τώρα Σύμφωνα με την περιγραφή του Πλινίου, το ποτάμι ήταν πλωτό, από την εκβολή του μέχρι την περιοχή της αρχαίας Ολυμπίας, όπου έφθαναν επισκέπτες κι αθλητές με μικρά σκάφη για τους Ολυμπιακούς αγώνες. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους το ποτάμι ονομαζόταν Αλφέας. Οι Φράγκοι, επηρεασμένοι από τα κάρβουνα που έβγαιναν στις όχθες του, τον ονόμαζαν Καρμπόν (Carbon). Αργότερα και για πολλά χρόνια επικράτησε το όνομα Ρουφιάς. Το ρεύμα του ποταμού αυτού είναι ορμητικό και μεταφέρει πολλές ύλες με την οποία και γίνονται συνεχείς προσχώσεις με συνέπεια να δημιουργούνται στη θάλασσα σε αρκετή ακτίνα λωρίδες γης, λαιμοί και λιμνοθάλασσες, όπως είναι: του Καϊάφα, της Αγουλινίτσας και της Μουριάς (οι δύο τελευταίες έχουν αποξηρανθεί). Ωστόσο, έχει υποστεί αλλοιώσεις από την κατασκευή φραγμάτων και τις αμμοληψίες, δέχεται στερεά και υγρά απόβλητα οικισμών, βιοτεχνιών, βιομηχανιών όπως από τον ΑΗΣ Μεγαλόπολης καθώς και γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα. Το δέλτα του αποτελεί κρίκο στην αλυσίδα των υγροτόπων της δυτικής Ελλάδας και έχει υποστεί έντονη υποβάθμιση από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Στο σημείο που συναντώνται ο Λάδωνας και ο Ερύμανθος με τον Αλφειό (Τριποταμιά) δημιουργείται ένα σπουδαίο οικοσύστημα. Στην Αρχαία Ολυμπία υπάρχει φράγμα εκτροπής (φράγμα του Φλόκα) απ' όπου αρδεύονται μεγάλες εκτάσεις των πεδιάδων της Ηλείας (περί τα 135.000 στρέμματα). Στο ύψος του χωριού Βλαχορράφτη, απέναντι από το χωριό Κωτίλιο και κοντά στο σημείο συμβολής του Αλφειού με τον Λούσιο, υπάρχει ωραίο πέτρινο γεφύρι, το γεφύρι του Κούκου. Έχει ύψος 34 μ., πλάτος 4 μ. και μήκος 25 περίπου μέτρα και χαρακτηρίζεται από την τέλεια κατασκευή του σε σημείο μάλιστα του ποταμού που είναι πολύ δύσβατο. Το γεφύρι χτίστηκε το 1880 με κρατική επιχορήγηση για να συνδέει τις επαρχίες Γορτυνίας και Ολυμπίας. Είναι έργο του αρχιμάστορα Λαγκαδιανού Αντώνη Κάτσιανου ο οποίος κατάφερε να στηρίξει τις σκαλωσιές πάνω σε δίχτυ που έπλεξε με τριχιά 13.000 οργιών που έδεσε από τα δέντρα που βρίσκονταν στις δύο απέναντι όχθες του ποταμού. Βορειότερα υπάρχει μια άλλη σύγχρονη γέφυρα, η γέφυρα του Σέκουλα, στη παραποτάμια πεδιάδα κοντά στα χωριά Κακουραίικα της Ηραίας και Σέκουλα και Δαφνούλα της Ηλείας. Η γέφυρα συνδέει την περιοχή της Ηραίας με την περιοχή της Ανδρίτσαινας. Η τοποθεσία είναι καταπράσινη και ειδυλλιακή. Παλαιότερα στη θέση αυτή υπήρχε παλαιά ξύλινη γέφυρα, η οποία μάλιστα συνυπήρξε με τη σύγχρονη τσιμεντένια - ήταν κάτω από αυτήν - πριν καταστραφεί από παρέμβαση των "αρμοδίων"...
Εναλλακτικός τουρισμός Σε ένα μεγάλο μήκος ο ποταμός δεν είναι εύκολα προσβάσιμος για τους απλούς πεζοπόρους. Έτσι τις φυσικές ομορφιές και τα υπέροχα τοπία του μπορούν να ανακαλύπτουν και να απολαμβάνουν μόνον οι λάτρεις του νερού και της φύσης, οι εφοδιασμένοι με τόλμη αλλά και κατάλληλο εξοπλισμό. Στο ποτάμι οργανώνονται αρκετές δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού. Στο τμήμα του Αλφειού που είναι κοντά στο γεφύρι του Κούκου οργανώνονται από εταιρίες εναλλακτικού τουρισμού καταβάσεις ράφτιγκ και καγιάκ. Οι καταβάσεις ξεκινούν από τον Λούσιο στη θέση του γεφυριού του Ατσιχόλου και καταλήγουν στο γεφύρι του Κούκου (διαδρομή 7χλμ.), όπως και κάτω από το χωριό Μάτεση της Ηλείας (διαδρομή 14 χλμ.). Ορισμένες καταβάσεις - για τους πιο εκπαιδευμένους φίλους του σπορ - φθάνουν πολύ βορειότερα, ξεπερνώντας και το γεφύρι του Σέκουλα.
|
