|
Μέσα από την
αιωνόβια ιστορία μας η 1η Απριλίου 1955 προβάλλει ως η ωραιότερη και λαμπρότερη
σελίδα των τελευταίων σαράντα χρόνων. Είναι μέρα των ελεύθερων ανθρώπων, των
γιγάντων και των ηρώων. Η αδούλωτη και ανυπότακτη ελληνική ψυχή δεν μπόρεσε να
δεχτεί και να αναγνωρίσει ποτέ τους Άγγλους κατακτητές και έμεινε ελεύθερη.
Έμεινε ελεύθερη έστω και αν
οι Άγγλοι από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στο νησί προσπάθησαν να
ταπεινώσουν τους Έλληνες κατοίκους της. Αμφισβήτησαν την ελληνικότητά τους, τη
γλώσσα τους, έκαναν επεμβάσεις στην παιδεία έχοντας ως στόχο τη διαμόρφωση
κυπριακής συνείδησης, αλλά δεν τα κατάφεραν. Και σαν το πλήρωμα του χρόνου
έφτασε ένας ακόμα ένοπλος αγώνας ξεκίνησε στα χωριά, στις πόλεις, στους κάμπους
και στα βουνά ταράζοντας συθέμελα με τις εκρήξεις του όχι μόνο την αγγλική
αυτοκρατορία αλλά ολόκληρο τον κόσμο.
Ο αγώνας
της Ε.Ο.Κ.Α. ήταν ιδέα και οι Άγγλοι πολεμώντας την Ε.Ο.Κ.Α. πολεμούν μια ιδέα
που δε νικιέται ποτέ.
Το αίμα
ποτάμι, οι κραυγές από τα βασανιστήρια να σκίζουν τον ουρανό και ο πόνος
αβάστακτος, αλλά ο πόθος για τη Λευτεριά άσβεστος. Ένας πόθος που καίει τα
σωθικά του καθενός και γίνεται τραγούδι στο στόμα των μικρών μαθητών.
Θα πάρω μιαν
ανηφοριά
θα πάρω
μονοπάτια
να βρω τα
σκαλοπάτια
που παν στη
Λευτεριά.
Θ’ αφήσω
αδέλφια συγγενείς,
τη μάνα, τον
πατέρα,
μές τα
λαγκάδια πέρα
και στις
βουνοπλαγιές.
Ψάχνοντας για
τη Λευτεριά
θα ‘χω παρέα
μόνη
κατάλευκο το
χιόνι
βουνά και
ρεματιές.
Τώρα κι αν
είναι χειμωνιά
θα ‘ρθει το
καλοκαίρι
τη λευτεριά να
φέρει
σε πόλεις και
χωριά.
Θα πάρω μιαν
ανηφοριά
θα πάρω
μονοπάτια
να βρω τα
σκαλοπάτια
που παν στη
Λευτεριά.
Τα σκαλοπάτια
θ’ ανεβώ
θα μπω σ’ ένα
παλάτι,
το ξέρω θα ‘ν’
απάτη,
δεν θα
‘ν’ αληθινό.
Μέσ’ το παλάτι
θα γυρνώ
ώσπου να βρω
το θρόνο
βασίλισσα μια
μόνο
να κάθεται σ’
αυτό.
Κόρη πανώρια,
θα της πω,
άνοιξε τα
φτερά σου
και πάρε με
κοντά σου
μονάχα αυτό
ζητώ.
Γεια σας
παλιοί συμμαθηταί. Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας. Κι όποιος θελήσει
για να βρει ένα «χαμένο αδερφό» ένα παλιό του φίλο,
Ας πάρει μιαν
ανηφοριά
ας πάρει
μονοπάτια
να βρει τα
σκαλοπάτια
που παν στη
Λευτεριά.
Με την
ελευθεριά μαζί
μπορεί να βρει
και μένα.
Αν ζω θα μ’
εύρει εκεί.
ΕΥΑΓΟΡΑΣ
ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗΣ
5-12-1955
Και πραγματικά η λευτεριά
για τους Έλληνες είναι πάθος απροσμέτρητο και ασίγαστο που οδηγεί αγόγγυστα στη
θυσία. Αγαθό απείρως καλύτερο από την ειρήνη των δούλων, έστω και αν αυτό
ισοδυναμούσε με εκατόμβες.
Η ιστορική μας πορεία στο
χρόνο συνεχίζεται και εναπόκειται στα χέρια μας αν θα δικαιωθεί ο αγώνας και η
θυσία των νεκρών παλικαριών της Ε.Ο.Κ.Α.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Θα
χρειαστεί να κάνουμε μία αναδρομή στην χρονολογική περίοδο 1955-59 όπου οι νέοι
της Κύπρου απέδειξαν ότι είναι πραγματικά γνήσιοι Έλληνες. Αυτοί οι νέοι
κατάφεραν με τον αγώνα τους να ταρακουνήσουν και να ξυπνήσουν τους μεγάλους της
γης από το λήθαργο. Τους κάλεσαν να θυμηθούν τις διακηρύξεις τους για την ειρήνη
και τη δικαιοσύνη, που δυστυχώς ποτέ δεν τήρησαν.
Η νεολαία της Κύπρου με πρωτοστάτη την Ε.Ο.Κ.Α(Εθνική Οργάνωση Κυπρίων
Αγωνιστών), την ΑΝΕ (η Άλκιμος Νεολαία της Ε.Ο.Κ.Α) και την Ο.Χ.Ε.Ν(Ορθόδοξη
Χριστιανική Ένωση Νέων) κατάφερε να νικήσει έναν άρτια εκπαιδευμένο στρατό
40.000 ανδρών, να ντροπιάσει 3 στρατηγούς της μεγάλης τότε Αγγλίας και να
στείλει πίσω τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου της Αγγλίας ηττημένο. Και όλα
αυτά τα κατάφεραν κάποιοι νέοι χωρίς πολεμική πείρα με τη βοήθεια μόνο 500
κυνηγετικών όπλων και 100 αυτομάτων. Οι "ευγενείς" Βρετανοί ήταν αδίστακτοι.
Υπήρξαν στερήσεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια, εκτελέσεις που ο ανθρώπινος νους δε
θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί. Όμως οι ήρωες κύπριοι νέοι κατάφεραν να
αντισταθούν απέναντι σε μια αυτοκρατορία των 5 ηπείρων.Οι Έλληνες αν και έζησαν
400 χρόνια κάτω από το τούρκικο ζυγό κατάφεραν να αντέξουν και να
απελευθερωθούν. Υπήρξαν όμως και Έλληνες που έζησαν και ζουν σκλάβοι εδώ και 800
χρόνια κάτω από πολλούς κατακτητές. Παρά το τεράστιο αυτό βάρος των 800 χρόνων
σκλαβιάς στην Κύπρο ο Ελληνισμός δεν έδειξε μία παθητική αντοχή. Μπορούμε να τον
παρομοιάσουμε με το μυθικό Προμηθέα Δεσμώτη που αλυσοδεμένος στο βράχο του
σαρκάζει τους κατακτητές που κατατρώγουν λαίμαργα τα σωθικά του.
Οι Κύπριοι αγωνιστές είχαν να αντιμετωπίσουν και το γεγονός ότι ήταν αποκομμένοι
από τη μάνα Ελλάδα χωρίς καμιά βοήθεια. Είχαν όμως ένα μεγάλο πλεονέκτημα που
δεν το έχει κανείς άλλος λαός στον κόσμο. Είχαν τον Ελληνισμό μέσα τους που ποτέ
δεν υπέκυψε, που πολέμησε ηρωικά όσο κανείς άλλος στη γη, κάτι που το ομολογούν
εχθροί και φίλοι όπως ο Γ.Τσόρτσιλ, ο Α.Χίτλερ, ο Κεμάλ Αττατούρκ και πολλοί
άλλοι ηγέτες.
O Άγγλος ιστορικός Kenneth Young γράφει: "Όταν λάβουμε υπόψη την γεωπολιτική
θέση του Ελληνισμού και τον αριθμό των Ελλήνων καθ' όλη τη διαδρομή της Ιστορίας
τότε η επιβίωση της Ελλάδας και η σημερινή της κατάσταση ως ανεξαρτήτου έθνους
προκαλεί έκπληξη. Με βάση όλα τα ιστορικά γεγονότα οι Έλληνες θα έπρεπε να είχαν
εξαφανιστεί όπως και οι Ασσύριοι, οι Σουμέριοι και οι Χετταίοι."Η ιστορία μας
διδάσκει πως κανείς δε μπορεί να αντισταθεί και να νικήσει το ιερό ιδανικό της
ελευθερίας, για την οποία μάχονταν και οι νέοι της Κύπρου.
Οι μαχητές της Κύπρου προέρχονταν από τους κόλπους της Ο.Χ.Ε.Ν και είχαν
γαλουχηθεί με τις αλήθειες του Ευαγγελίου και του Χριστού. Αυτός ήταν και ένας
από τους κυριότερους συντελεστές της νίκης. Οι νέοι που μάχονταν στα βουνά, που
κρύβονταν στα κρησφύγετα,που είχαν φυλακιστεί αισθάνονταν τη στέρηση των
θρησκευτικών συγκεντρώσεων και της χριστιανικής καλλιέργειας. Βεβαίως είχαν την
προσευχή η οποία όμως δεν αρκούσε. Για αυτό το σκοπό ο Διγενής (αρχηγός της ΕΟΚΑ)
ύστερα από πρόταση ίδρυσε την ΥΠΑ(Υπηρεσία Πνευματικού Ανεφοδιασμού) η οποία
έστελνε στους αγωνιστές αντίγραφα της Αγίας Γραφής και άλλων θρησκευτικών και
πνευματικών εντύπων.
Η κάθε γενιά προβάλλει τον Ελληνισμό με το δικό της πνεύμα. Το 1821 είχαμε την
εθνεγερσία, το 1866 την επανάσταση της Κρήτης,το 1912 την απελευθέρωση της
Μακεδονίας και της Ηπείρου, το 1920 τη Μικρασιάτικη Εκστρατεία , Το 1940 το έπος
της Β.Ηπείρου και το 1955-59 το έπος της Κύπρου.
ΧΡΟΝΙΚΟ
Όλα
ξεκίνησαν την 1 Απριλίου του 1955 όπου παιδιά Δημοτικού, Γυμνασίου και λίγο
μεγαλύτερα ξεσηκώθηκαν εναντίων του Άγγλου δυνάστη με παρελάσεις κρατώντας
σημαίες και τραγουδώντας τον Εθνικό Ύμνο που είχε απαγορεύσει ο διευθυντής της
Παιδείας Πάλμερ μαθαίνοντας τους τον Αγγλικό. Εκείνη τη μέρα σείστηκε η γη
συθέμελα και ο Άγγλος κατακτητής τρόμαξε ξυπνώντας από την ηρεμία του. Όταν η
πατρίδα μας έχει τέτοια παλικάρια θα στέκει πάντοτε ψηλά, όσο και αν δε θέλουν
να το παραδεχθούν κάποιοι, που επιμένουν να παριστάνουν τους πολιτισμένους και
τους μεγάλους, ενώ δεν είναι παρά βάρβαροι και νάνοι μπροστά στο μεγαλείο του
Ελληνισμού.
ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ
Γεννήθηκε το 1928 στο χωριό Λύση της Αμμοχώστου και σκοτώθηκε στις 3 Μαρτίου του
1957 πολεμώντας με το σύντροφό του Αυγουστή Ευσταθίου εναντίον της Τρίτης
Ταξιαρχίας πεζικού των Άγγλων. Τα ψευδώνυμα του ήταν: Ζήδρος, Αίας, Άρης, Ζώτος
και Ρήγας.
Από μικρό παιδί ξεχώριζε. Δεν του άρεζαν τα παιχνίδια των παιδιών και συνεχώς
ρωτούσε τον πατέρα του για τους ήρωες του '21 και ήθελε να γίνει σαν το Διάκο
και το Λεωνίδα. Δε φοβόταν να κυκλοφορεί το βράδυ και ας ήταν παιδί. Του άρεζε
να καμουφλάρεται παίζοντας κρυφτό στα χωράφια με την αδερφή του. Επίσης του
άρεζε η ιππασία και το ποδόσφαιρο. Σα χαρακτήρας ήταν ευγενής, λιγόλογος και
σοβαρός. Επίσης λάτρευε το μάθημα της ιστορίας.
Φτάνοντας στην Αθήνα το Σεπτέμβρη του 1949 για να σπουδάσει στη Σχολή Ευελπίδων,
αν και αρχικά ήθελε να γίνει φιλόλογος έγραψε στη μάνα του: "Μη λυπάσαι μητέρα
που έφυγα από την αγκαλιά σου, γιατί βρίσκομαι στην αγκαλιά της Ελλάδας, της πιο
στοργικής μάνας όλου του κόσμου, που είναι υλικά φτωχή, αλλά ψυχικά η
πλουσιότερη μάνα όλων των αιώνων."
Απέτυχε να εισαχθεί στη Σχολή Ευελπίδων και παρά την προτροπή του πατέρα του να
γυρίσει πίσω αποφάσισε να πάει στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών της Κορίνθου.
Ύστερα από το Παγκύπριο Δημοψήφισμα του 1950 για την Ένωση έστειλε επιστολή σε
ένα φίλο του λέγοντας ότι θα ήθελε να είναι κοντά του για να χαρεί τη νεολαία
που πίστευε πλέον σε ένα ιδανικό και αγωνιζόταν για το μεγάλο, το καλό και το
αληθινό.
Το Πάσχα του 1956 και ύστερα από μία εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας πήγε στο
Μοναστήρι της Στρατηλάτισσας του Μαχαιρά για να αναρρώσει. Εκεί μεταμφιέστηκε
στο μοναχό Χρύσανθο που τον έμοιαζε εκπληκτικά. Μόνο λίγοι μοναχοί γνώριζαν την
πραγματική του ταυτότητα.
Ξημέρωνε 3 Μαρτίου 1957. Ο Αυξεντίου είχε προδοθεί και βρισκόταν σε μια τεχνητή
υπόγεια σπηλιά μαζί με τέσσερις συντρόφους του οι οποίοι παραδόθηκαν ύστερα από
αυστηρή διαταγή του Αυξεντίου. Είχε προδοθεί από τον αγωγιάτη του μοναστηρίου.
Έπειτα στο καταφύγιο πήγε και ο Ευσταθίου απεσταλμένος από τους Άγγλους. Ύστερα
από 10 ώρες συνεχής μάχης ο Ευσταθίου παραδόθηκε και ο Αυξεντίου έπεφτε νεκρός
στις 2μ.μ. Θάφτηκε στα "Φυλακισμένα Μνήματα" της Λευκωσίας. Σήμερα στο χωριό
του, που είναι υπό από την κατοχή των Τούρκων, υπάρχει η προτομή του.
"Φυλακισμένα μνήματα"
ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ ΜΑΚΗΣ
Γεννήθηκε το 1935 στο Μαραθόβουνο Αμμοχώστου και σκοτώθηκε στο πλευρό του
Αυξεντίου στη συμπλοκή στη Ζωοπηγή στις 31 Δεκεμβρίου 1956. Ήταν ενθουσιώδης,
ιδεολόγος και πολύ πιστός. Η τελευταία του φράση ήταν: "Μάστρε μου(αρχηγέ μου)
πεθαίνω, ζήτω η Ελ…". Ο ρόγχος όμως του αίματος δεν τον άφησε να ολοκληρώσει τη
φράση του.
ΔΡΑΚΟΣ
ΜΑΡΚΟΣ
Γεννήθηκε το Σεπτέμβριο του 1932 και σκοτώθηκε στις 18 Ιανουαρίου του 1957. Ήταν
από τα πρώτα μέλη της ΕΟΚΑ. Σε μικρή ηλικία ήταν ήσυχος, λιγόλογος και
στοχαστικός. Ήταν ενεργό μέλος της ΟΧΕΝ και αντλούσε δύναμη από την Αγία Γραφή.
Ήταν από τους πρώτους που φυλακίστηκαν, Φυλακίστηκε μετά από προδοσία στις 30
Ιουλίου. Όμως μαζί με τους συντρόφους του κατάφερε να αποδράσει χρησιμοποιώντας
για σκοινί δεμένες κουβέρτες. Λόγω της μεγάλης του δράσης επικηρύχθηκε από τους
Άγγλους για 5.000 κυπριακές λίρες.
Στις 18 Ιανουαρίου 1957 ο Μάρκος πυροβολήθηκε θανάσιμα από έναν Άγγλο στρατιώτη
και πέθανε. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος τον Οκτώβριο του 1962 στα αποκαλυπτήρια της
προτομής του Δράκου δήλωσε ότι ο Μ.Δράκος δεν πέθανε. Ίνδαλμα ευγενές θα ζει
πάντα στις καρδιές των Ελλήνων και θα πλανάται πάνω από την Κύπρο για να μας
θυμίζει ότι ο αγώνας δεν έληξε και ότι το χρέος θα εξακολουθήσει να υπάρχει
μέχρι την πραγματοποίηση των ιερών σκοπών για τους οποίους ο Δράκος και οι άλλοι
ήρωες του αγώνα έδωσαν τη ζωή τους.
ΖΑΚΟΣ
ΑΝΔΡΕΑΣ
Γεννήθηκε το 1932 και εκτελέστηκε στις 8 Αυγούστου 1956. Στην επιστολή του προς
τον αδερφό του γράφει: "Όταν θα πάρεις αυτό το γράμμα θα έχω φύγει για πάντα. Η
ώρα του θανάτου μου πλησιάζει μα στην καρδιά μου φωλιάζει η ηρεμία. Τη στιγμή
αυτή ακούμε την Ηρωική συμφωνία του Μπετόβεν. Νομίζω ότι μόνο με την εκτέλεση θα
μείνω για πάντα νέος και αθάνατος. Πρώτα ή ύστερα έπρεπε να διαθέσω τη ζωή μου.
Δε βλέπω πιο κατάλληλη περίσταση από την τωρινή για να το κάνω. Δίνε θάρρος στην
οικογένεια μας και στη μητέρα μας. Ο πρώτος της γιος από τώρα και στο εξής θα
είσαι εσύ και όχι εγώ."
ΜΙΧΑΛΗΣ
ΚΟΥΤΣΟΦΤΑΣ
Γεννήθηκε το 1934 και απαγχονίστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου του 1956 μαζί με το
Μαυρομμάτη. Στην επιστολή του προς τη μητέρα του γράφει: "Ελπίζω το γράμμα μου
να σας βρει όλους καλά. Να είσαι βέβαιη για το δικό μας θάρρος και την
ψυχραιμία. Έχουμε τις ελπίδες μας στον Πανάγαθο Θεό και πιστεύουμε ότι θα μας
βοηθήσει. Μη λυπάστε γιατί δε θα με χάσετε. Με αφιερώνετε στην πατρίδα. Ο
Χριστός σταυρώθηκε για να μας απαλλάξει από τα δεσμά, από την αδικία και από το
φόβο του θανάτου. Οι μόνες λέξεις που μπορούν να ακούσουν οι δυνάστες μας είναι
Ελευθερία ή Θάνατος. Η νύχτα φέγγει ολόχαρη. Μανούλα μου κοιμάσαι ή βλέπεις τα
άστρα κι αγρυπνάς και μένανε θυμάσαι; Έχετε χαιρετισμούς από τον Ανδρέα."
ΛΕΝΑΣ
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ
Γεννήθηκε το 1932 στα Χαντριά, στο δεύτερο ψηλότερο χωριό της Κύπρου και πέθανε
στις 28 Μαρτίου του 1956 στη φυλακή. Σε ηλικία 12 ετών αποφάσισε παρά την άρνηση
των γονιών του να πάει να δουλέψει στη Λευκωσία, κάτι που το κατάφερε. Ήταν
μέλος της ΟΧΕΝ από το 1946. Μια φορά ξυλοκοπήθηκε από Μάρτυρες του Ιεχωβά, γιατί
έξω από το κτίριο τους στη Λευκωσία μοίραζε ορθόδοξα έντυπα. Πήρε υποτροφία στις
Τεχνικές Σχολές Λέρου, από όπου επέστρεψε μετά από ένα χρόνο με το δίπλωμα των
Τεχνικών Σχολών.
Επικηρύχθηκε από τους Άγγλους με το ποσό των 5.000 λιρών, όντας ο δεύτερος
καταζητούμενος μετά τον Αυξεντίου. Οι Άγγλοι τον ονόμαζαν Κρουπ, λόγω της
μεγάλης του επιτυχίας στην κατασκευή βομβών για την ΕΟΚΑ.
Κατά τη διάρκεια της μάχης του Πελεντρίου αιχμαλωτίστηκε από τους Άγγλους σοβαρά
τραυματισμένος στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Ακρωτηρίου, που αποτέλεσε
κολαστήριο για το Λένα λόγω των βασανιστηρίων που υπέστη από τους Άγγλους για να
ομολογήσει ότι ήξερε. Ύστερα από 39 μέρες έχοντας δίπλα τους γονείς του
ξεψύχησε. Ο Διγενής είπε για το Λένα ότι ήταν θεοφοβούμενος και καλός
Χριστιανός, ενώ για τον Π.Αριστείδη ότι ήταν γενναίος αγωνιστής, ηθικώτατος και
σοβαρός.
ΜΑΤΣΗΣ
ΚΥΡΙΑΚΟΣ
Γεννήθηκε το 1926 στο Παλαιχώρι της Κύπρου και σκοτώθηκε στο Δίκωμο στις 19
Νοεμβρίου 1958. Φοίτησε στη Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης όπου
και ωρίμασε σωματικά και ψυχικά. Στη Θεσσαλονίκη ανέπτυξε μεγάλη δράση και χάρη
στα ρητορικά του προσόντα διακήρυττε τις απόψεις του για την Κύπρο. Για αυτό το
έργο ονομαζόταν "Το αηδόνι της Κύπρου".
Ύστερα από προδοσία αιχμαλωτίστηκε και οδηγήθηκε στα Αγγλικά κρατητήρια της
Ομορφίτας, όπου και υπέστη φοβερά βασανιστήρια. Μάλιστα για πρώτη φορά
αναγκάστηκε ο στρατάρχης Χάρντινγκ να επισκεφτεί τον ήρωα, για να αποσπάσει την
τοποθεσία του καταφυγίου του Διγενή. Του προσέφερε και το πολύ μεγάλο ποσό των
500.000 λιρών και την προστασία του για να ομολογήσει. Όμως ο Κυριάκος είπε:
"Εξοχότατε, ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής.". Ο
Χάρντινγκ τον ξαναεπισκέφτηκε και δεύτερη φορά, έχοντας παράλληλα θαυμάσει τον
ακέραιο χαρακτήρα του Μάτση.Βέβαια ο Χάρντινγκ αναγκάστηκε να πάει και λόγω της
αυξανόμενης όξυνσης της κατάστασης που επικρατούσε στην Κύπρο.
Το Νοέμβριο του 1956 κατάφερε να αποδράσει και να συνεχίσει να μάχεται στο
βουνό. Σε μια επιστολή του προς ένα παιδί ενός συγγενή του γράφει: "Δεν υπάρχει
μεγαλύτερη χαρά από εκείνη που αισθάνεται ένας σαν βλέπει να μετατρέπονται σε
πραγματικότητα τα όνειρα, οι ελπίδες και τα ιδανικά του. Το ξέρω πως ο δρόμος
είναι δύσκολος, μα είμαστε και εμείς ακούραστοι. Δοκίμασα πιο έντονα τον
πειρασμό όταν, περαστικός από το χωριό μου, ήμουν υποχρεωμένος να μη δω τους
δικούς μου. Μα έτσι θα είναι πιο έντονη η χαρά όταν βρεθούμε τη μέρα της νίκης."
Στις 19 Νοεμβρίου του 1958 ο Μάτσης ύστερα από προδοσία βρισκόταν στο καταφύγιο
του περικυκλωμένος από Άγγλους στρατιώτες.Τρία πράγματα σκέφτηκε να κάνει: να
κάψει τα έγγραφα της ΕΟΚΑ, να διώξει τους δύο συντρόφους του και να γεμίσει το
όπλο του. Οι Άγγλοι αν και πολύ περισσότεροι φοβήθηκαν και προτίμησαν τη
σιγουριά της ρίψης χειρομβοβίδων. Ο Μάτσης κείτονταν ανεβαίνοντας στο πάνθεον
των ηρώων.
ΜΑΥΡΟΜΑΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ
Γεννήθηκε το 1933 και απαγχονίστηκε μαζί με τον Κουτσόφτα στις 21 Σεπτεμβρίου το
1956. Λίγο πριν το θάνατο του αισθανόταν γαλήνιος και ήρεμος. Στην επιστολή προς
τους γονείς και τα αδέρφια του γράφει: "Τώρα που σας γράφω βρίσκομαι μέσα στο
σκοτεινό κελί της φυλακής μου, περιμένοντας με θάρρος και υπομονή το δήμιο να
έρθει να με οδηγήσει στον τόπο της εκτέλεσης. Αισθάνομαι τον εαυτό μου γαλήνιο
και ισχυρό γιατί έχω το Χριστό μέσα μου και είμαι βέβαιος πως θα με βοηθήσει
μέχρι τέλους. Δε θέλω ούτε μοιρολόγια ούτε θρήνους, παρά μόνο να ευχαριστείτε το
Θεό που με αγάπησε και θέλησε να με πάρει κοντά του. Θέλω να ξέρετε πως ο γιος
και ο αδερφός σας πέθανε με το χαμόγελο στα χείλη γιατί κράτησε μέχρι τέλους τον
ιερό όρκο που έδωσε για να θυσιαστεί χάρη στην ελευθερία της Κύπρου. Θέλω να
είστε υπερήφανοι, γιατί ο γιος και αδελφός σας θυσιάστηκε για την κοινή
ελευθερία. Σας στέλνω τον τελευταίο θερμό μου ασπασμό.
ΕΥΑΓΟΡΑΣ
ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗΣ
Γεννήθηκε το 1938 στη Τσάδα κοντά στην Πάφο και στις 13 Μαρτίου του 1957
απαγχονίστηκε. Από μικρός ήταν περήφανος για το όνομά του, που ήταν το όνομα του
βασιλιά της Σαλαμίνας. Επίσης του άρεζε πολύ η μάχη στήθος με στήθος, όπου
διακρινόταν για τη σωματική του δύναμη που είχε κληρονομήσει από τους προγόνους.
Ο Παλληκαρίδης πολεμούσε τους Άγγλους πριν ακόμη την ίδρυση της ΕΟΚΑ. Η πρώτη
του σύγκρουση με τους Άγγλους συνέβη το 1953 στην Πάφο, όπου ο Ευαγόρας κατέβασε
μια μεγάλη αγγλική σημαία που είχε αναρτηθεί στα προπύλαια του γυμναστηρίου. Το
1955 ορκίστηκε στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη να θυσιαστεί για την πατρίδα
του.
Το Δεκέμβριο του 1956 συνελήφθη. Πέρασε τρομερά βασανιστήρια. Τον έδερναν, τον
έβαζαν να κοιμηθεί χωρίς στρώμα και σκεπάσματα σε σιδερένιο κρεβάτι χορεύοντας
πάνω του μέχρι να λιποθυμήσει, του άναβαν δυνατό φως τη νύχτα, του βούταγαν το
κεφάλι σε κρύο νερό χωρίς να ανέπνεε και τον ξυλοκοπούσαν συνεχώς. Όμως σαν
γνήσιος ήρωας δεν λύγισε.
Ύστερα από μία τυπική δίκη καταδικάστηκε σε απαγχονισμό και παρά τις προσπάθειες
πάρα πολλών Ελλήνων και Ξένων απαγχονίστηκε.Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και
ένας Αμερικάνος γερουσιαστής ζήτησε να υιοθετήσει τον Ευαγόρα κάτι που απέρριψε
ο Χάρντινγκ.
Στην τελευταία του επιστολή προς τη μεγαλύτερη αδερφή του γράφει: "Ώρα 7:30μ.μ,
η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου, η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί. Λυπάμαι που
Δε πρόφτασα να βαφτίσω την βαφτιστικιά μου. Μπορείς να το κάνεις εσύ; Το όνομα
που θα δώσεις, θέλω να είναι πεντασύλλαβο και να θυμίζει εκείνη για την οποία
ήρθα εδώ. Να θυμίζει εκείνη, για την οποία έγραψε ο Σολωμός το πιο όμορφο
τραγούδι του(προφανώς εννοεί την Ελευθερία). Το κάθε τι γεννιέται και πεθαίνει.
Τι σήμερα, τι αύριο; Γεια σας for ever." Στις 13 Μαρτίου 1957 απαγχονίστηκε.
ΠΑΝΑΓΙΔΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
Γεννήθηκε το 1934 και απαγχονίστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου του 1956. Ήταν
παντρεμένος και είχε τρία παιδιά.
Στην
επιστολή του προς τον αδερφό του έγραφε: "Αυτά τα σκοτεινά κελιά, που άλλοτε
ήταν κελιά της φρίκης του και του τρόμου, είναι τώρα κελιά λαμπερά χαράς και
υπερηφάνειας. Η αγνή ψυχή των Ελλήνων θανατοποινιτών έκανε και αυτές τις φυλακές
ακόμα να τραντάζουν και οι τοίχοι να μιλούν σπαράζοντας, ότι Δε θέλουν να έχουν
κλειστές και φυλακισμένες ψυχές σαν τις δικές μας.
Σε μια άλλη επιστολή προς τα πεθερικά του γράφει: "Σας στέλνω το τελευταίο μου
μήνυμα από τα προπύλαια του θανάτου. Δεν εκτελούμαι σαν ένας κοινός εγκληματίας,
αλλά σαν ένας τιμημένος Κύπριος. Ο Χριστός είναι πάντα συντροφιά και στα κελιά
μας. Ο Χριστός μας γεμίζει την καρδιά με αληθινή χαρά. Παρακαλούμε το Θεό να μας
σώσει όχι το σώμα, αλλά την ψυχή.
ΠΑΤΑΤΣΟΣ
ΙΑΚΩΒΟΣ
Γεννήθηκε το 1934 και απαγχονίστηκε στις 9 Αυγούστου 1956, ψάλλοντας την
"Υπερμάχω Στρατηγώ". Από μικρή ηλικία είχε ένα όνειρο, μία χριστιανική ελεύθερη
Κύπρο. Ήταν μαθητής του κατηχητικού, όπου και κατείχε μία πρωτοποριακή θέση. Για
αυτό το λόγο όντας μέλος της ΟΧΕΝ, ανέπτυξε αξιοζήλευτη ιεραποστολική δράση,
δουλεύοντας στο τεχνικό γραφείο και προσφέροντας το λόγο του Θεού στα παιδιά της
Αγλαντζιάς, ενός χωριού κοντά στη Λευκωσία.
Όντας ένα από τα πρώτα μέλη της ΕΟΚΑ ανέλαβε και διεκπεραίωσε πολλές σημαντικές
και λεπτές υποθέσεις. Στις 23 Απριλίου του 1956 συνελήφθη από τη στρατιωτική
αστυνομία. Βρισκόταν κοντά στην τουρκική συνοικία, όπου εκείνη την ημέρα έγινε
απόπειρα δολοφονίας του οργάνου του Χάρντινγκ. Η απόπειρα απέτυχε, όμως
σκοτώθηκε ένας τούρκος αστυνομικός. Μετά τον πανικό που επικράτησε μια Τουρκάλα
έπιασε τον Πατάτσο και τον οδήγησε στους αστυνομικούς.
Ο Πατάτσος από την πρώτη στιγμή φώναζε για την αθωότητα του μη βρίσκοντας
ανταπόκριση. Ο Θεός όμως, όπως και οι γονείς του, στάθηκε κοντά του. Στη φυλακή
που βρέθηκε ο Πατάτσος βρήκε τον πνευματικό του, τον ιερέα του Ι.Ν. Φανερωμένης
Λευκωσίας π. Φώτιο Καλογήρου, κάτι που ήταν μια ευκαιρία πνευματικού
ανεφοδιασμού.
Η δίκη είχε αρχίσει. Όλοι αμφέβαλλαν για την ενοχή του Ελληνοκύπριου νέου, εκτός
από δύο, του Άγγλου δικαστή Έλλισον και της Τουρκάλας, που τον είχε παραδώσει
στην αστυνομία. Αυτό ήταν ακόμη μία ένδειξη της φιλίας μεταξύ των Άγγλων και των
Τούρκων που πολεμούσαν ενάντια των Ελλήνων. Τελικά στις 23 Ιουλίου 1956 ο
Έλλισον τον καταδίκασε απαγχονισμό, αφού πρώτα σταυροκοπήθηκε, ίσως γιατί τον
βάραιναν οι τύψεις. Στο διάστημα 23 Ιουλίου μέχρι 9 Αυγούστου παρέμενε γαλήνιος
και ήρεμος. Στη μητέρα του έλεγε να περνά καλά, να είναι υπερήφανη και να
εκκλησιάζεται.
Στην επιστολή που έστειλε στις 29 Ιουλίου στη ξαδέρφη του έγραφε: " Η χαρά μου
είναι μεγάλη, διότι η δοκιμασία μου τελειώνει σύντομα. Είναι αλήθεια ότι
συνάντησα πολλές δυσκολίες και θλίψεις στον ανηφορικό δρόμο του Γολγοθά.
Περιμένω να φτάσει η ημέρα του λυτρωμού. Περιμένω την ώρα εκείνη που η ψυχή μου
θα πετάξει ελεύθερα στη θερμή αγκαλιά του ουρανίου Πατρός, όπως το μικρό παιδάκι
περιμένει την ώρα που θα φτάσει στο σπίτι ο πατέρας του και να ριχτεί στην
αγκαλιά του Μακάριοι οι νεκροί οι εν Κυρίω αποθνήσκοντες. Τα δε έργα αυτών
ακολουθεί μετ'αυτών".
Σε μία επιστολή του προς ένα στέλεχος της ΕΟΚΑ στις 24 Ιουλίου 1956
γράφει:"Αίσχος στους Άγγλους. Οι Άγγλοι είναι αιμοχαρείς δυνάστες. Οι Άγγλοι
είναι κτήνη. Θα τολμήσουν τα τέρατα να βάψουν ακόμη μια φορά τα χέρια τους με
αίμα αθώο. Θάρρος, ο Θεός είναι μαζί μας. Τη νύχτα του παρελθόντος Σαββάτου
είδαμε να μεταφέρουν δύο φέρετρα. Κατόπιν μας μετέφεραν στο διαμέρισμα εφτά.
Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς μας τραγουδούσαμε το "Θα ενώσουμε την Κύπρο μας".
Tέλος όλοι μαζί ψάλαμε τον Εθνικό Ύμνο."
Η τελευταία του επιστολή γράφτηκε στις 9 Αυγούστου προς τη μητέρα του όπου
έγραφε: "Ευρίσκομαι μεταξύ αγγέλων. Τώρα απολαμβάνω τους κόπους μου. Το πνεύμα
φτερουγίζει γύρω από το θρόνο του Κυρίου. Θέλω να χαίρεις όπως και εγώ. Αν κλαις
θα λυπάμαι. Το όνομα σου θα γραφτεί στην ιστορία, γιατί δέχτηκες να θυσιάσεις
για την Πατρίδα. Είναι καιρός τώρα να καμαρώσεις το παιδί σου. Βρίσκεται εκεί
ψηλά, όπου ψάλλουν οι άγγελοι. Χαίρε αγαπημένη μου μητέρα, χαίρε. Ψάλλε και εσύ
μαζί μου." Στις 2:50π.μ ο Άγγλος λοχαγός Σόυερ ανήγγειλε το θάνατο του νεαρού
Πατάτσου στους ξένους και Έλληνες δημοσιογράφους που περίμεναν εναγωνίως στην
έξοδο της φυλακής. Ο Ιάκωβος Πατάτσος είχε ήδη γραφτεί στην ιστορία.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Κύπρος
μας είναι από τα λίγα μέρη του κόσμου που παρά τις τεράστιες δυσκολίες που
πέρασε, εξακολουθεί να στέκεται όρθια. Πλήθος από Ανατολή και Δύση πάτησαν και
πατούν αυτό το πολύ ωραίο, αλλά και πολύπαθο νησί. Η ελληνικότατη Κύπρος
χλευάζει μέσα στους αιώνες το πρόσωπο του οποιουδήποτε κατακτητή της.
Η ύπαρξη της Κύπρου οφείλεται σε ένα θαύμα που όμως έχει την εξήγησή του.
Οφείλεται όχι στην υλική προστασία και ευημερία του νησιού, αλλά στην Ορθόδοξη
Εκκλησία, όπως και γράφει ο ιστορικός Άγγλος ιστορικός Ι.Χάκκετ. Ο Χριστιανισμός
φυτεύτηκε στην Κύπρο από τους Απόστολους Βαρνάβα και Παύλο. Η σημαντικότερη
χρονιά για τον Χριστιανισμό της Κύπρου είναι το 489μ.Χ, όπου βρέθηκε το άγιο
λείψανο του Απόστολου Βαρνάβα με χειρόγραφο του κατά Ματθαίου ή κατά Μάρκου
Ευαγγελίου. Τότε η Εκκλησία του νησιού απέκτησε περισσότερη δύναμη, τιμήθηκε με
αυτοκρατορικά προνόμια από τον αυτοκράτορα Ζήνων και έγινε αυτοκέφαλη.
Πάντα το όραμα των Κυπρίων ήταν η ένωση τους με τη μάνα Ελλάδα. Η πιο σημαντική
κίνηση για αυτόν το σκοπό ήταν το δημοψήφισμα του Ιανουαρίου του 1950 από τον
Αρχιεπίσκοπο Μακάριο τον 2ο με σύνθημα: "Ένωση και μόνο ένωση". Το δημοψήφισμα
είχε απόλυτη επιτυχία. Το 97% ψήφισε υπέρ της ένωσης. Το υπόλοιπο 3% ήταν
κυβερνητικοί υπάλληλοι στους οποίους ο δυνάστης είχε απαγορεύσει να εκφράσουν
γνώμη.
Η
εφημερίδα "Ελευθερία" έγραφε στις 15 Ιανουαρίου 1950: Η Λευκωσία, καθώς και όλη
η Κύπρος, περιεβλήθη από της χθες και πάλιν την εθνικήν στολή της, την
κυανόλευκον. Εν τη πραγματικότητι την στολήν ταύτην φορεί πάντοτε η ψυχή της η
Ελληνική". Το ιστορικό αυτό έγγραφο υπεγράφη από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Β΄. Ο
διάδοχός του παραμονές του ξεσηκώματος της ΕΟΚΑ δήλωνε: "Aι στιγμαί τάς οποίας
διερχόμεθα είναι ιστορικαί. Εις τον αγώνα τούτον καλούμεθα να προσφέρωμεν τα
πάντα…". Και τότε ήρθε η 1 Απριλίου του 1955 η ιστορική μέρα, που η νεολαία της
Κύπρου με ηγέτη το θρυλικό Γρίβα Διγενή αντιστάθηκε στον Άγγλο δυνάστη..
Ας
ελπίσουμε πως η γενιά μας ή κάποια μελλοντική γενιά θα μιμηθεί το παράδειγμα
αυτών των παιδιών και θα αντισταθεί απέναντι στον Τούρκο δυνάστη
απελευθερώνοντας τις πατρογονικές εστίες του Ελληνισμού.
|
